Het Einde van het Boek

Het Einde van het Boek

Opdrachtgever: Stichting de Roos
In samenwerking met: Laurens Bontes (illustraties)

Stichting De Roos werd in juni 1945 opgericht door Chris Leeflang, Charles Nypels en G.M. van Wees. De naam werd mede gekozen als een eerbetoon aan de boekverzorger en letterontwerper S.H. de Roos. Het doel van de stichting is het uitgeven van (geïllustreerde) literaire uitgaven voor bibliofielen in een oplage van 175 exemplaren. De eerste uitgave van de stichting verscheen in 1946. Het bekendste boek is ‘Regelmatige vlakverdeling’ (1958), geschreven en geïllustreerd door M.C. Escher. Ook Jan van Krimpen, Jan Bons, Willem Sandberg, Helmut Salden, Harry N. Sierman, Kees Nieuwenhuijzen, Irma Boom, Alfons van Heusden, Dirk van Gelder, Simon Koene, Joost Veerkamp en Karen Polder ontwierpen en/of illustreerden uitgaven voor De Roos.

Stichting De Roos nodigde mij uit om een ontwerp te maken voor een nieuwe Nederlandse vertaling van La Fin des Livres, een kort verhaal van de bekende 19e eeuwse Franse bibliofiel Octave Uzanne. Het verhaal is geschreven in 1894, maar speelt in een verre toekomst, misschien wel in onze tijd. Een periode waarin er, volgens de protagonist in Uzannes verhaal, geen plaats meer zal zijn voor het gedrukte boek. Alle informatie zal via audiovisuele media verspreid worden. Uzanne doet in zijn verhaal een aantal frappante voorspellingen: de iPod, de podcast, het audioboek, alomtegenwoordige koptelefoons lijkt hij te hebben voorzien. Maar op één punt zit hij er helemaal naast: het boek is levend als immer.

Dat bewijst het ontwerp, dat is gebaseerd op de laat-19e eeuwse bibliofile traditie. Een klassieke typografie, een zwaar geornamenteerd en tactiel omslagontwerp, goudfoliedruk, marmer op snee en gemarmerde schutbladen. Uzanne zelf zal het hopelijk gretig als een schoon boek hebben aanvaard. Maar niets is wat het lijkt. De lettertypes zijn hedendaagse herinterpretaties. Wat op het eerste gezicht laat 19e eeuwse gravures lijken zijn in werkelijkheid een collaboratie van illustrator Laurens Bontes met artificiële intelligentie Stable Diffusion.

De uitgave bevat ook de oorspronkelijke Franse editie uit 1895, die begint met een omslag aan de achterkant. Het boek heeft dus twee voorkanten. Beide boeken ontmoeten elkaar in het midden, op een zwarte bladzijde: het einde van het boek. Daar vind je een QR code waarmee je smartphone geheel in lijn met Uzannes tekst het boek zichzelf, het audioboek van de Nederlandse editie laat horen. Zo is het ontwerp een verbinding tussen verleden en toekomst, en tegelijk een bevestiging en een ontkrachting van Uzannes toekomstvoorspelling.

nl_NL